Afganistan Savaşı: Nedenleri, Gelişimi ve Sonuçları
Afganistan Savaşı, uluslararası dengeleri değiştiren ve Orta Asya’da uzun yıllar süren çatışmalara neden olan karmaşık bir süreci temsil eder. Özellikle Sovyetler Birliği’nin 1979’da Afganistan’a müdahalesi ve ardından ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin 2001’deki operasyonları, bölgedeki savaşı derinleştirmiştir. Bu makalede, Afganistan Savaşı’nın önemli dönüm noktalarını, nedenlerini ve sonuçlarını inceleyeceğiz.
1. Afganistan Savaşı’nın Nedenleri
Afganistan, jeopolitik konumu nedeniyle tarih boyunca büyük güçlerin mücadele alanı olmuştur. 1979’da Sovyetler Birliği’nin Afganistan’a girmesi, ülkede komünist rejimi destekleme çabalarının bir sonucuydu. Bu müdahale, ABD destekli mücahitler tarafından direnişle karşılandı.
- Soğuk Savaş Etkisi: ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki güç mücadelesi, Afganistan’da vekâlet savaşı olarak yansıdı.
- 11 Eylül Saldırıları: 2001 yılında El-Kaide’nin ABD’ye düzenlediği saldırılar, NATO güçlerinin Afganistan’a müdahale etmesinin ana nedeni oldu.
2. Afganistan Savaşı’nın Dönüm Noktaları
2. Afganistan Savaşı’nın Dönüm Noktaları
- Sovyet İşgali (1979-1989): Sovyetler Birliği, Afganistan’daki komünist hükümeti desteklemek amacıyla ülkeye asker gönderdi. Mücahit direnişiyle karşı karşıya kalan Sovyetler, ABD ve Suudi Arabistan gibi ülkelerin desteklediği mücahit gruplarla uzun bir savaşın içine girdi.
- Sovyetlerin Çekilmesi (1989): Sovyetler, büyük kayıpların ardından 1989’da Afganistan’dan çekildi. Ancak iç savaş devam etti ve Taliban gibi radikal gruplar güç kazanmaya başladı.
- Taliban’ın İktidara Gelişi (1996): İç savaşın ardından Taliban yönetimi ülkenin kontrolünü ele geçirdi. Katı şeriat yasaları uygulayan Taliban, uluslararası toplumdan dışlandı.
- 11 Eylül Saldırıları ve NATO Müdahalesi (2001): El-Kaide’nin 11 Eylül 2001’de ABD’ye düzenlediği saldırılar, NATO’nun Afganistan’a askeri müdahale yapmasına yol açtı. Taliban rejimi kısa sürede devrildi, ancak gerilla savaşı uzun yıllar sürdü.
3. Savaşın Sonuçları ve Etkileri
- İnsani Kriz: Savaş, milyonlarca insanın yerinden edilmesine neden oldu ve Afganistan’da büyük bir insani kriz yarattı.
- Taliban’ın Geri Dönüşü (2021): ABD ve NATO güçlerinin çekilmesinin ardından Taliban tekrar iktidara geldi. Afgan halkı için belirsizlik ve zorluklar devam ediyor.
- Bölgesel ve Küresel Etkiler: Afganistan’daki istikrarsızlık, terörizmin yayılması ve göç krizleri gibi birçok küresel sorunu tetikledi.
4. Afganistan Savaşı’nın Önemi ve Gelecek Perspektifi
Afganistan Savaşı, uzun süreli işgallerin, vekâlet savaşlarının ve bölgesel istikrarsızlıkların bir örneğidir. Ülkenin geleceği belirsizliğini korurken, uluslararası toplumun Afganistan’a yönelik politikaları büyük önem taşımaktadır.
Afganistan Savaşı: Türkiye’nin Terörle Mücadele ve NATO Müttefikleriyle İstikrar Sağlama Operasyonları
Afganistan, bölgede terörün yayılmasını engellemek, barış ve istikrarı tesis etmek için operasyonlar yürüten ülkeler için zorlu bir ortam olmuştur. Ülkedeki NATO müttefikleriyle birçok ortak operasyonda yer aldığı için Türkiye de bir istisna değil.
NATO liderliğindeki Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü
2002’de NATO Moskova Zirvesi Uluslararası Güvenlik Yardım Gücü’nün (ISAF) lansmanına sahne oldu. Başlangıçta ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya’dan gelen kuvvetlerden oluşan ISAF, terörizmle mücadele ve savaşın kol gezdiği Afganistan’da istikrarı sağlamakla görevlendirilmişti.
2003 yılında Türkiye, bölgedeki terör faaliyetlerini azaltmak amacıyla NATO liderliğindeki misyona katıldı. ISAF bağlantılı güvenlik operasyonlarına katılmak üzere Türk Silahlı Kuvvetleri Simit Özel Görev Gücü’nü ülkeye gönderdi. 2003 ve 2004 yılları arasında Türk birlikleri, Afganistan genelinde daha sağlıklı ve daha güvenli bir ortam yaratılmasına yardımcı olan bölgesel altyapı projelerinde yoğun bir şekilde çalıştı.
Türkiye’nin Kalıcı Özgürlük ve Kararlı Destek Misyonlarına Katılımı
2009 yılında ISAF liderliğinin NATO Kararlı Destek Misyonuna geçmesiyle birlikte Türkiye, Kabil ve Logar’da faaliyet gösteren birliğin lider ülkesi rolünü üstlenerek Afganistan’daki katılımını artırdı.
2012’de ABD hükümeti NATO’nun ISAF misyonunun yerine Kalıcı Özgürlük Operasyonunu (OEF) duyurdu. Türkiye, OEF’nin çok uluslu operasyonlarına katılarak amaca olan bağlılığını göstermeye devam etti.
Türkiye’nin Bugün Afganistan’daki Rolü
Bugün Türkiye’nin Afganistan’da konuşlanmış yaklaşık 3.000 askeri bulunuyor ve NATO Kararlı Destek Misyonu’na aktif olarak katılıyor. Türkiye, insani yardım sağlamanın yanı sıra yollar, okullar ve hastaneler gibi temel altyapının geliştirilmesine yardım ederek savaştan zarar gören ülkenin yeniden inşasına da yardımcı oluyor.
Türkiye, terörle mücadele ve savaşın yaralarını iyileştirmeye yardımcı olmak için NATO müttefikleriyle birlikte çalışarak bölgede barış ve istikrarın tesis edilmesine yönelik sarsılmaz bağlılığını ve bağlılığını göstermiştir.
Çözüm
Türkiye’nin Afganistan’daki NATO liderliğindeki operasyonlara katılımı, terörizmi azaltmak ve bölgede barış ve istikrarı yeniden tesis etmek için çok değerli olduğunu kanıtladı. Bu, ülkenin teröre karşı mücadelede NATO müttefiklerine olan bağlılığının ve bölgesel ve küresel istikrarı desteklemeyi amaçlayan operasyonlarda yer almaya istekli olduğunun bir kanıtıdır.
