Belirli Süreli İş Sözleşmesi Nedir?
Belirli süreli iş sözleşmesi, belirli bir süreyi içerisinde ihtiva edecek şekilde işveren ve işçi arasında yapılan sözleşmeye denir. İşçi ve işveren arasında hazırlanan ve imzalanan sözleşmenin, belirli bir süreliğine yapılması için yazılı olarak hazırlanan Belirli Süreli Sözleşmedir. Belirli süreli sözleşme denildiği zaman işçi ve işveren arasında yazılı olarak hazırlanan, belirli bir işin tamamlanmasına karşı ya da belirli süre içerisinde objektif koşullar çerçevesine bağlı olarak hazır hale getirilen sözleşme türü akıllara gelir.
Belirli süreli iş sözleşmesini art arda yapılabilmesi için gerçek esaslı nedenlere dayanması gerekmektedir. Bunun dışında ardı ardına iki-üç tane sözleşme hazırlanması imkansızdır. Başka bir durum olmadan peş peşe yapılan sözleşmeler, belirsiz süreli sözleşmeler olmak zorundadır. Ayrıca gerçek nedenlere bağlı olan peş peşe yapılan sözleşmeler belirli süreli sözleşme özelliğini korumaktadır.
Kimler Belirli Süreli İş Sözleşmesi Yapmaktadır?
Belirli süreli iş sözleşmesi yapmak için, belirli süreli iş sözleşmesini yapmaya fiilen ayırt etme kabiliyetine sahip olmak gerekir. Ayırt etme bilinci olmayan kişilerin, yani fiil ehliyeti olmayan kişilerin belirli süreli sözleşme yapması mümkün değildir. Ayırt etme bilinci ve gücüne sahip olduğu halde ergen olmayıp çocuk sayılan kişilerinde belirli süreli iş sözleşmesi yapabilmeleri için, yasal temsilcisi olan ebeveynlerin onayına göre sözleşmeyi imzalayabilirler.
Bazı durumlar için yaş ve cinsiyetle ilgili kısıtlamalara gidilmiştir. Buna göre getirilen kısıtlamada belirli iş sözleşmesi yapmak için aklı yettiği halde, ergen olması ve getirilen kısıtlamalara takılan kişilerde sözleşme için izin alınması zorunludur.
Belirli İş Sözleşmesinin Avantajları Nelerdir?
Belirli iş sözleşmesinin avantajları arasında, belirli süreli sözleşme yaparak çalışan ve sözleşmesini tamamlayan kişilere tazminat hakkı doğmaktadır. Belirli süreli iş sözleşmesi imzalayan kişiler yasalara göre belirsiz süreli sözleşmeden dolayı meydana gelen haklar ile belirli süreli sözleşmeli haklar aynı olacaktır. Bu nedenle belirli süreli sözleşmeli çalışan kişilerin kıdem hakları hesaplanarak, belirli sözleşmeli kişiye verilecektir. Buna göre belirli süreli sözleşme yaparak çalışan ve sözleşme süresini dolduran kişiler, kıdem tazminatı hakkını kazanacaktır.
Belirli süreli sözleşme iş verenin feshetmesi, kişinin tazminat hakkını kısıtlamaz. Aksine işveren belirli süreli sözleşmeyi iptal etsin ya da devam ettirse de kişi tazminat hakkını kazanmaktadır. Ayrıca işçi belirli süreli iş sözleşmesi süresince çalışılmayan günler için işveren ödemesini yapar. Fakat ödeme işçinin gelmediği günlerde ödemesini yaptığı için alacağı tazminattan yapılan ödeme düşürülür ve ödeme yapılır.
Belirli Süreli İş Sözleşmesinde Şekil Şartı Nelerdir?
Belirli süreli sözleşmenin yazılı olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Bu nedenle 4857 kanuna göre, bir yıldan daha fazla bir süreyi barından iş sözleşmelerinin kağıt ortamında yapılması gerekmektedir. İş sözleşmeleri ile, bir yıldan az olan sözleşmelerin ispat edilerek yapılması zorunluluğu getirilmiştir. Bir yıldan daha fazla herhangi bir iş yerinde çalışan işçi, noterden ispat etmesi durumunda, belirsiz süreli işçi olarak kayıt edilmektedir.
Belirli süreli iş sözleşmesinin kanunen yazılı olarak yapılmasının nedeni, belirli süreli sözleşmenin belirsiz süreli sözleşmeye göre işçiyi daha çok koruyucu nitelikte oluşudur. Böylece belirli süreli sözleşmeyi imzalayan kişinin bu durumları kabul ederek imzaları atması gerekir.
Belirli Süreli İş Sözleşmesi Süresi Bitince Ne Olur?
Belirli süreli sözleşme süresi sona erdiğinde, işçi ve işveren arasındaki yasal kural olarak sona ermektedir. Sona eren sözleşmede fesih nedenleri belli olmayacağı için, işçi kıdem tazminatı almaya hak kazanamaz. Yasalara göre belirli iş sözleşmesini bitirebilmek için bazı zaruri durumların ortaya çıkması gerekir. Bazı zaruri durumların dışında belirli iş sözleşmesini süresi bitmeden sona erdirmek mümkün değildir. Bu nedenle sözleşmenin sona erme süresine kadar her iki tarafta sözleşmenin yükümlülüklerini yerine getirmek zorundadır.
Her iki tarafın sorumluluklarını yerine getirmemelerini önlemek adına yazılı sözleşmeye ek olarak bazı cezai durumlar eklenebilir. Böylece her iki taraf için birbirlerine karşı yapmakla yükümlü oldukları görevleri güvence altına alınır. Belirli iş sözleşmesi süresini sona ermesi ile sözleşme sona ereceği için, cezai yaptırım gerektirecek bir durum ortaya çıkmaz.
Belirli Süreli İş Sözleşmesi Nasıl Fesih Edilir?
Belirli süreli sözleşmenin fesih edilmesi durumunda, tek taraflı olarak beyan edilmesi gerekir. Belirli süreli iş sözleşmesinde taraflardan biri sözleşmeye uymayan hallerde fesih yoluna gidebilir. Bu durumda fesih oluştuğunda ihbar süresine gerek kalmadan, fesih işlemleri başlatılabilir.
Fesih işlemleri yapıldığı zaman, kişinin karşı tarafa bildirmesi gerekmektedir. Ayrıca fesih bildiriminin karşı tarafa ulaşması sonucunda taraf olan kişi fesih bildirimi yükümlülükleri yerine getirilmiş olur. Fesih bildirimini karşı tarafın kabul etmemesi gibi bir durum söz konusu olmaz. Fesih kabul edilir ancak yaptırımlar uygulanır.
Belirli Süreli Sözleşmeyi Yenilemeyen İşçi Kıdem Tazminatını Alabilir mi?
Belirli süreli iş sözleşmesi yenilenemeyen işçinin kıdem tazminatı alması bazı sebeplere bağlıdır. Bunun için işveren tarafından işçiye belirli süreli sözleşmenin yenilenmeyeceğini bilgisinin verilmesi ve işçiye kıdem tazminatı vermesi gerekir. Örneğin iki yıllık olarak hazırlanan sözleşmelerde süre dolduktan sonra işveren belirli süreli sözleşmeyi yenilemediği zaman işçiye kıdem tazminatı vermesi gerekir. Ayrıca iki yıllık olan sözleşmede, işçinin sözleşmeyi yenilemeyeceğini bildirmesi halinde, kıdem tazminatı almaya hak kazanmaz.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Nedir?
Belirsiz İş Sözleşmesi, belirli bir süreye bağlı bulunmadan gerçekleşecek olan iş ilişkisi durumudur. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi içerisinde çalışacak olan kişinin ne kadar süre ile çalışacağı ve yapacağı işin ne zaman sonlanacağı hakkında kesin bir yargı bulunmaz. Belirli iş sözleşmelerine göre belirsizlik içerse de bu sözleşme ile birlikte işçi açısından çok daha güvenli ve uzun soluklu çalışma süresini garantilenmiş olunur.
Belirsiz süreli sözleşmelerle işçinin tüm hakları saklı kalmak kaydıyla, iş yaşamı yasal olarak güvence altına alınmış olunur. İşçilerin belirsiz süreli sözleşmelerde elde ettiği haklar, Belirli Süreli İş Sözleşmesine göre daha yüksektir. Belirsiz süreli iş sözleşmeleri sosyal haklar açısından da daha geniş kapsamlıdır.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin Avantajları Nelerdir?
İş ilişkilerinde sözleşmeler, yazılı olarak imzalanmalıdır. Yazılı olarak imzalanan her sözleşme, işçi ve işveren için haklarını güvence altına alan bir yazılı belge niteliği taşımaktadır. Yazılı olarak düzenlenmeyen iş sözleşmeleri bu bağlamda geçersiz sayılacaktır. Belirsiz süreli iş sözleşmesinin, belirli süreli sözleşmeye göre birçok avantajı bulunmaktadır. Belirsiz süreli sözleşmelerin hakları daha geniş ve kapsamı, işçi haklarını geniş şekilde ele almıştır.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmelerinde, güvence hakkı, işe iade hakkı, tazminat hakkı, ihbar ve kıdem tazminatları olmak üzere, bu haklar sözleşmenin başında gelmektedir. Belirsiz Süreli iş sözleşmeleri tazminat ve diğer benzeri hakları ve iş güvencesi bakımında teminat sağlayan tek sözleşme olma özelliğini korumaktadır. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi işçinin ve işverenin haklarını en doğru şekilde korumaktadır. İşçi ve işveren olarak iki tarafı da mağdur etmeyen iş sözleşmeleri olarak bilinmektedir.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi İmzalatmak Zorunlu mudur?
İş kanununa göre, işçinin çalışmaya başlayacak olduğu işveren bünyesinde belirsiz bir tarihe kadar çalışacağı belli olmayan, belirsiz süreli çalışmalarda İş Sözleşmesi yazılı olarak yapılması zorunlu değildir. Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi sözlü olarak da yapılabilmektedir. Fakat genel iş konularının kanunlarla düzenlenmiş olması ve birçok konunun işçi ve işveren arasında olması sebebiyle yazılı şekilde olması ve ıslak imzalı olması önem taşımaktadır.
İşçi ve işveren arasındaki yasal haklar bakımından birbirilerine karşı sorumlu şekilde hareket etmek zorundadır. Örneğin Belirli Süreli İş Sözleşmesi yazılı bir sözleşme yapılması zorunludur. Çünkü ortada tanımlanması gereken bir ayrım bulunmaktadır. Konuşarak anlaşılan çözümleri kağıda dökerek işçi ve işveren açısından karşılıklı olarak imzalamak gerekmektedir.
Fakat Belirsiz süreli sözleşmelerin yazılı yapılma durumu olmasa da, İş kanunun 8. Maddesi uyarınca, işveren işçiye iki ay içinde, çalışma koşullarını, çalışma süresini, ücretini ve ücret ödeme gününü, fesih maddelerini belirten yazılı belge vermek zorundadır. Kanun gereği, belge verilmeyen her işçi için kanun maddesi uyarınca idari para cezası uygulanır.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Neden Önemlidir?
Taraflar arasında herhangi bir sözleşmenin varlığı işçi ve işveren arasındaki hakları düzenlediğini hepiniz biliyorsunuzdur. Belirsiz süreli sözleşmeler işçi hakları bakımından en avantajlı sözleşmelerdir. İş Güvencesi hakkı veren sözleşme, siz isteyene kadar çalışma imkânı tanır. Aynı zamanda, işle ilgili problem ve davalarda işe iade hakkı tanıyan sözleşme, tazminat hakları bakımından da avantajlıdır.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin Şekil Ve Şartları Nelerdir?
İşçi Sözleşmesi, sadece bir tarafı bağımlı hale getirmez, bir tarafa iş sorumluluğu yüklerken, İşveren tarafa ücret ödeme borcu başta olmak üzere, diğer tüm hakların ödenme ve tamamlanma sorumluluğunu yükler. Süresi bir yıldan daha fazla olan işlerde iş sözleşmeleri yapma zorunluluğu bulunmaktadır.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin en etkileyici özelliği ise sözlü halde yapılabilir olmasıdır. Sözlü olarak meydana gelen İş Sözleşmeleri 4857 Sayılı İş Kanunu genel kabul görmüş kurallarına tabi olunur. Yazılı olarak yapılan sözleşmeler işçi ve işverence karşılıklı olarak imzalanması gerekir.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi Nasıl Feshedilir?
Belirsiz İş Sözleşmesi, işçi ve işveren arasında meydana gelen bazı durumlardan dolayı haklı sebeplerle feshedilebilir. İş kanununun 24 ve 25. Maddesi uyarınca;
- Sağlık sebepleri
- İyi niyet kurallarına uymayan haller
- Ahlak kurallarına uymayan haller
- Zorlayıcı sebepler
olmak üzere belirtilen hallerde sözleşme feshedilir. Ayrıca işçi yukarıdaki durumlara benzer bir olaydan ötürü işten ayrılacak ise Kötü Niyet Tazminatını bile işçiden talep edilebilir.
İşçi yönünden; işin yapılmasına engel olan bir sağlık durumu var ise, bulaşıcı hastalığa yakalanmak haklı fesih sebebi olmaktadır. Durum işveren yönünden ele alındığında ise, İşçinin kasıtlı olarak yaşamından kaynaklı, hastalığa tutulması ve devamsızlık süresinin ard arda 5 iş gününü aşması, İşçinin hastalığa yakalandığına dair, ihbar süresinin 6 haftayı aşması halinde, işveren için haklı fesih sebebini oluşturur.
Yanıltıcı Durumlar ve Hakaretler
Tarafların iş akitlerinin yapıldığı sırada, birbirini yanıltması, birbirlerine ya da aile bireylerini de içine alarak şeref ve hasiyet, onur kırıcı davranışlarda bulunulması, benzeri sözler sarf edilmesi ve cinsel taciz durumlarının işyerinde cereyan etmesi gibi durumlarda iş akdi haklı fesih sebebini oluşturur. Bu durumlar iş kanunda, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan durumları belirtir.
Zorlayıcı sebepler de ise, işçinin işyerinde 1 haftadan fazla çalışmasını engelleyen haller sayılmıştır. İşçinin tutuklanması, gözaltına alınması durumunda devamsızlığının 17. Madde uyarınca aşması haklı fesih sebepleri arasındadır.
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesinin Sonuçları Nelerdir?
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi, sonlanması durumunda tarafların iş sözleşmesinden kaynaklı borçları ortadan kalkar. İşçinin sona erme durumda kalan yıllık izin ücretlerinin ücreti ödenir. İş Sözleşmesinin sonuçlanması durumunda, tarafların hizmetle ilgili almış olduğu tüm izin belgelerini, ücret, avans gibi talep ettiği ücretleri geri vermek durumundadır.
Sözleşmesinin sonuçları bakımından, tazminatla ilgili; kıdem ve ihbar gibi hakların alınması sağlar. Aynı zamanda işçi; işe iade davası, işe başlatmama tazminatı davası, işe iade davası gibi haklarda talep bulunabilir. Bu durumda o işyerinde en az 30 kişi çalışıyor olması gerekir.
İş Sözleşmelerinin Önemi
İş hayatımızda bizi garanti altına alan, haklarımızı koruyan sözleşmeler işçi ve işveren arasında yapılan anlaşmadır. Bu anlaşmalar çeşitli yasal haklarla güvence altına alınmıştır. İşyerindeki haksız durumlardan korunmak, kendimizi güvence altına almak adına oluşturulmuş yazılı bir nüshalardır. Aynı zamanda sözleşmeler sadece işçiyi değil, işvereni de güvence altına alır.
Bir iş sözleşmesinin olması hem hukuksal hem de her iki tarafından hakları açısından en iyi kurtuluş yöntemidir. Ayrıca iş sözleşmelerinin yazılı olarak yapılıyor olması işçi ve işverenin birbirlerine olan saygısını da arttırmaktadır. Sözleşmeler kendi içlerinde birçok türe ayrılmaktadır. Bunlardan en sık kullanılanı Belirsiz Süreli Sözleşmeler ve Belirli Süreli Sözleşmelerdir. Belirli Süreli Sözleşmeler belli bir çalışma süresini kapsarken, belirsiz süreli iş sözleşmeleri süre kapsamında bulunmaz.