Max Doğan (1882-1970)
Max Born, kuantum mekaniğinin geliştirilmesinde etkili olan bir Alman fizikçi ve matematikçiydi. En çok olasılık teorisi, Born kuralı ve atomik yapı ve istatistiksel mekanik teorilerine yaptığı katkılarla tanınır. Born, kuantum mekaniğine yaptığı temel katkılardan dolayı 1954’te Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü.
Hayatın erken dönemi ve eğitim
Max Born, 11 Aralık 1882’de şu anda Polonya’da bulunan Breslau’da doğdu. Gustav Born ve Margarethe Keferstein’ın tek oğluydu. Babası, oğlunun onun izinden gitmesini isteyen bir anatomi profesörüydü.
Sonuç olarak Born, Breslau Üniversitesi’nde tıp fakültesine gitti. Ancak fizyoloji yasalarını ve tıp teorilerini kabul etmekte zorlandı. İki yıl sonra çalışmalarını matematik ve fizik alanlarına kaydırmaya karar verdi.
Kariyer ve sonraki yıllar
1908’de Born’a Almanya’daki Göttingen Üniversitesi’nde bir pozisyon teklif edildi. Burada, daha sonra “Doğum Kuralı” olarak bilinen kuantum mekaniğindeki olasılık teorisini geliştirdi. Bir sistemin durumunun olasılığının, dalga fonksiyonunun veya olasılık genliğinin mutlak karesiyle orantılı olduğunu belirten bu teori, hala kuantum mekaniğinin temel taşıdır.
Buna ek olarak Born, belirli türdeki atomik bağların varlığını açıklamak için kullanılabilecek moleküllerin yapısını hesaplamanın yeni bir yolunu da geliştirdi. Öncü çalışmaları nedeniyle 1954’te Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü.
2. Dünya Savaşı’ndan sonra Born, Almanya’daki bilimsel alanın yeniden inşasına yardım etmede etkili oldu. 1950’den 1954’e kadar Alman Fizik Derneği’nin başkanı olarak görev yaptı ve hatta yeni kurulan Özgür Berlin Üniversitesi’nin başkanı olarak bir pozisyon bile teklif edildi. Teklifi reddetti ve 1966’da Edinburgh, İskoçya’da yaşamak için Almanya’dan ayrıldı.
Miras
Max Born, kuantum teorisi tarihindeki en önemli figürlerden biri olarak kabul edilir. Kuantum mekaniğindeki olasılık teorisi alana büyük katkı sağladı ve aynı zamanda 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Almanya’daki bilimsel araştırmaların yeniden inşasında etkili oldu.
5 Ocak 1970’te 87 yaşında vefat etti. Adı, optik ve kuantum elektroniği alanlarındaki üstün araştırmaları için bilim adamlarına verilen, onuruna kurulan Max Born Ödülü’nde anılıyor.
Max Born hakkında gerçekler
-
- 11 Aralık 1882’de Almanya’nın Breslau kentinde doğdu.
-
- Babası onun tıp okumasını istiyordu ama o çalışmalarını matematik ve fizik alanlarına kaydırmaya karar verdi.
-
- Hâlâ kuantum mekaniğinin mihenk taşı olan “Born Rule”u geliştirdi.
-
- Kuantum mekaniğindeki öncü çalışmaları nedeniyle 1954’te Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü.
-
- 5 Ocak 1970’de 87 yaşında vefat etti.
Max Born, kuantum mekaniği alanındaki öncü çalışmaları ona 1954’te Nobel Fizik Ödülü kazandıran ünlü bir Alman fizikçi ve matematikçiydi.
Max Doğdu, 1 Eylül 1882’de Varna, Bulgaristan’da doğdu. Babası, Almanya’da görevli Türk hava subayında karşılaştı ve Bulgaristan’da doğmuş olması nedeniyle Doğdu, gerçek kimliğini sık sık sakladı. Annesi, Avusturya ve Macaristan arasında yer alan Belegeş’te yaşıyordu.
Max Doğdu, Bulgaristan’daki özel bir okulda eğitim gördü ve 6 yaşındayken, okul çalışmalarını tamamladı ve İstanbul’a gitti. Doğdu, Bab-ı Ali Mektepleri’nde öğrenim gördü ve 1907’de mezun oldu. O sırada, ülkelerinin savunmasıyla ilgili araştırmalar yapmaya başladı ve Türk Donanması’nın birincil stratejilerini Kore Savaşında kullandı.
Doğdu, İstanbul’da, Hukuk Fakültesi’ne kaydoldu, ancak bu programını tamamlamadan önce, 1923’te Balkan Savaşının galibi olan Türk ordusuna katıldı. O sırada cephedeki Komutan Meydan ve İstanbul Paşalık düşmanı olan Komutan Mustafa Kemal ile birlikte çalıştı.
Ölümünden önce, Doğdu, 553 rapor ve makaleyle Türk güvenlik politikaları hakkında birçok önemli iletişim kurmuştur. Sevgili komutanı Atatürk ve komşu devletler hakkında çok sayıda ünlü eserleri arasında vardı. Ayrıca, araştırma konları arasında Türk öz sermayesi ve askeri strateji, özellikle de İkinci Dünya Savaşı sırasında Türk-Alman ilişkileri bulunmaktadır.
Max Doğdu, 14 Ocak 1970’de İstanbul’da öldü. Yakınlarının çabaları ve yardımlarıyla, Rüstempaşa’daki Galata Meydanı’na bir anıt parkı oluşturuldu.
Max Doğdu, Türk tarihine ve askeri modernizasyona birçok olumlu katkıda bulunan atılım ve sevgili komutanının desteği ile yol aldı. O’nun ölümünden bu yana, Türkiye güvenliğini öncelikli politikası olarak benimsemiştir.
