Şanghay Anlaşması: İkinci Dünya Savaşı Öncesi ve Sonrası Japon-Sovyet Mücadeleleri
1932 Şangay Anlaşması, Japonya ile Sovyetler Birliği arasında, iki devlet arasındaki siyasi, ekonomik ve askeri işbirliğine ilişkin etkili bir anlaşmaydı ve Doğu Asya tarihinde önemli bir kilometre taşını işaret ediyor.
Anlaşma, Japonya'nın askeri güçlerinin Eylül 1931'de Mançurya'yı işgal etmesinden sonra imzalandı ve II. Dünya Savaşı öncesinde iki rakip arasında bir nebze barış yaratmaya çalıştı. Sonuçlarının hem savaştan önce hem de sonra geniş kapsamlı olduğunu, Mançurya ve çevresindeki bölgenin siyasetini etkilediğini not etmek önemlidir.
İkinci Dünya Savaşı Öncesi Etkiler
- Politik: Anlaşma, Mançurya'nın kukla devleti olan Mançukuo'nun fiili hükümetinin tanınmasını sağladı ve bölgenin Japonya tarafından etkin kontrolünü kabul etti. Ayrıca, SSCB ile Mançurya arasındaki sınırın tarafsızlığını da tanıdı.
- Ekonomik: Anlaşma, Amur Nehri'nin sınırsız seyrüseferine izin verdi, iki ülke arasındaki ticaret kısıtlamalarını hafifletti ve Japonlar, sınırda demiryolu genişletmesi için arazi kiraladı.
- Askeri: Belki de en önemlisi, her iki taraftaki birlikleri düşük seviyede tutmayı ve iki ülke arasındaki sularda askeri gemilerin konuşlandırılmasını kısıtlamayı kabul etti.
İkinci Dünya Savaşı Sonrası Etkiler
- Politik: İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Anlaşma, Çin Halk Cumhuriyeti'nin meşru bir hükümet olarak tanınmasına izin verdi.
- Ekonomik: Her iki ülke de ticarete yeniden başladı ve bölgedeki dış müdahaleyi kınadı.
- Askeri: Savaş sonrası dönemde bir dizi askeri anlaşmazlık ortaya çıktı, ancak hiçbir anlaşma imzalanmadı.
Sonuç olarak, 1932 Şangay Anlaşması, Doğu Asya tarihinde önemli bir belge olarak duruyor. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Japonya ile Sovyetler Birliği arasındaki siyasi, ekonomik ve askeri ilişkilerde önemli değişikliklere neden oldu ve onu bölge tarihini inceleyenler için önemli bir belge haline getirdi. II. Dünya Savaşı, Çin ve İdil bölgesinin dünya siyasetindeki önemini iki katına çıkarmıştır. Japonya ve Sovyetler Birliği, Çin ve İdil bölgesinin tarihi ve stratejik anlamda önemini fark etmişti. Japon İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği, bu bölgede politik, askeri ve ticari çatışmalar olmasını engellemek amacıyla 1931 yılında Şanghay Sözleşmesini imzalamıştır. Bu sözleşme, Çin’deki Sovyet tebaasını Rusya’nın himayesi altına almış ve Japon hegemonisine karşı onlara koruma sağlamıştır.
Şanghay Sözleşmesi, II. Dünya Savaşından önce Japonya ile Sovyetler Birliği arasındaki ilişkileri ılımlılaştırmıştır. Sözleşmenin içeriğinde, Sovyet tebaasının himayesinden çıkarmamaları, Japon güçlerinin Doğu Çin’in işgaline son vermesi, ticari ve askeri alanlarda ortak işler yapmaları ve taraflar arasında ekonomik kalkınma fırsatları yaratmaları şartı yer alıyordu.
Sözleşme, Japon-Sovyet cephelerinin çoğu koşullarda ittifak olasılıklarını daha da geliştirmiş, ancak II. Dünya Savaşı öncesinde iki taraf arasındaki temel çatışmaların çözülmesini sağlamamıştır. Japon askeri müdahaleleri, Çin topraklarındaki provokasyonları ve Japonya’nın Doğu Çin’e saldırıları devam etti. Bununla birlikte, Sovyetler Birliğinin himayesi altındaki Çin halkına karşı, Japonya’nın bazı askeri operasyonları bu sözleşmede tanımlanan yeni kurallara bağlı olarak azalmıştır.
Şanghay Sözleşmesi, II. Dünya Savaşından sonra da etkili olmaya devam etmiştir. Sözleşme, 25 Nisan 1946 tarihinde orijinal metinde korunarak yeniden imzalanmıştır. Rusya ile Japonya arasındaki mücadele sona ermiş ve Çin bölgesi arasındaki kargaşa ortadan kalkmıştır. Bugün, bu yazılı belge dünyanın pek çok yerinde güven, emniyet ve barış sağlamak için kullanılıyor.